De Border Collie

Geschiedenis

De Border Collie stamt af van Landrace Collies, een type dat veel voorkomt op de Britse eilanden. De naam van het ras is ontstaan door de vermoedelijke plaats van herkomst langs de Engelse en Schotse grens (de Border), Groot-Brittannië. De vermelding van het type ‘‘Collie’’ verscheen voor het eerst aan het eind van de 19e eeuw, hoewel het woord ‘collie’ ouder is dan dit en zijn oorsprong heeft in de Schotse taal. Er wordt ook gedacht dat het woord ‘collie’ afkomstig is van het oude Keltische woord voor nuttig.

Veel van de beste Border Collies vandaag de dag zijn terug te leiden op een hond die bekent staat als Old Hemp (McCulloch, John Herries, 1952).

Speciale hond

Als je een Border Collie hebt, dan heb je een hele speciale hond. Een hond die intelligent, gevoelig, bereid is om te werken (plezieren) en die heel snel leert. Klinkt als het perfecte huisdier toch? Inderdaad, met onze hulp kunnen het prachtige huisdieren worden, maar vergeet niet dat wanneer we zo’n zeer bijzondere en complexe hond in huis nemen, we de verantwoordelijkheid hebben om alle factoren die een Border Collie zo bijzonder maken, te begrijpen voor wat het betekent.

Specifieke taak

Hoe meer we onze Border Collies kunnen begrijpen, hoe minder groot de kans is dat wij, en onze Border Collie, in ernstige problemen zullen komen. Border Collies worden al generaties lang gefokt in een zeer specifieke en beperkte omgeving voor een zeer specifieke taak.

Het ras is relatief nieuw om als huisdier te houden. Sommigen Border Collies doen het heel goed maar andere Border Collies hebben het moeilijk. Het is onze plicht om deze mooie, slimme wezens proberen te begrijpen en ze te helpen om zich te kunnen handhaven in een gezinssituatie.

Beschreven eigenschappen

We kunnen gemakkelijk literatuur vinden waarin beschreven staat waar Border Collies voor gefokt zijn. We zullen gewaarschuwd worden voor hun gevoeligheid voor beweging, de neiging om achter bewegende dingen aan te jagen en voor het feit dat ze hun hersenen moeten kunnen gebruiken. Maar waar we in het algemeen niet aan denken, zijn de raskenmerken die niet nodig zijn in een werkende schaapshond, maar die wel nodig zijn om het leven als huisdier gemakkelijker te maken.

Kans op trauma

Iedereen die een Border Collie bezit, zal zich ervan bewust zijn dat het over het algemeen gevoelige en wat gereserveerde honden kunnen zijn. Zonder intensieve en zorgvuldige socialisatie in de puppytijd zijn ze vaak bang voor mensen, onverdraagzaam tegenover onbekende honden en angstig voor iets nieuws of veranderingen. Zelfs met intensieve socialisatie behouden sommigen deze kenmerken.

Border Collies zijn gevoelig om getraumatiseerd te raken door slechts een enkele slechte ervaring en ze hebben een slechte veerkracht wanneer er bij hen iets misgaat. Ze zijn erg gevoelig voor bestraffing, maar snakken evenzeer naar duidelijke begeleiding en instructie. Omdat ze heel gevoelig zijn voor beweging, kan elke snelle beweging die ze niet kunnen beheersen stress voor hen opleveren. Geen wonder dat zoveel Border Collies een hekel aan verkeer hebben.

Onthoud echter: het is deze gevoeligheid en intelligentie die we vaak zo aantrekkelijk vinden aan de Border Collie.

Dus waarom zijn ze zo?

Waarom kan het leven ze zo makkelijk overstuur maken? Om onze Border Collies optimaal te begrijpen moeten we niet alleen bedenken waar ze wel voor gefokt zijn, maar ook waar ze niet voor gefokt zijn. Wanneer een herder honden selecteert om mee te fokken, kiest hij voor specifieke taken en kenmerken. Kenmerken die niet voor deze taak bestemd zijn, worden in deze keuze niet meegenomen.

Door de generaties heen zijn dit eigenschappen waarvoor een Border Collie niet gefokt is:

  • Leren omgaan met lawaai.
    Border Collies moeten een heel scherp gehoor hebben om op grote afstand de signalen van een herders te kunnen horen en te interpreteren. (Schapen)boerderijen zijn over het algemeen rustige plekken en hun gevoeligheid voor geluid geeft hen daar geen problemen. Stedelijk en huiselijk leven overdonderen Border Collies met lawaai en dit kan ze extreme stress bezorgen. Wees je hiervan bewust en bescherm je hond zo nodig tegen buitensporig geluid. Spreek rustig tegen je Border Collie; je helpt hem niet door tegen hem te schreeuwen.
  • Leren omgaan met veranderingen.
    (Schapen)boerderijen zijn over het algemeen onveranderlijke en voorspelbare plekken. Er zijn schapen, de herder en zijn familie, de schuur waar de hond slaapt en een tractor of auto. Schaapshonden hoeven over het algemeen dus niet te leren omgaan met verandering. Elke keer als een Border Collie die in de stad leeft naar buiten gaat, zal de straat buiten waarschijnlijk veranderd zijn (nieuwe voertuigen, nieuwe mensen, andere dingen en geurtjes etc.). Gewoon even wandelen, zelfs als de hond blij is om te gaan wandelen, kan stress opleveren en we moeten ons hiervan bewust zijn en hem helpen om hiermee om te gaan.
  • Leren omgaan met de aanwezigheid van vreemden/bezoekers of groepen mensen.
    (Schaaps)boerderijen liggen vaak op wat geïsoleerde plaatsen. Het is daarbij niet nodig om op je gemak te zijn met mensen om een goed werkende schaapshond te zijn. In een gezin worden onze honden omringd door veel vreemde mensen op straat en bezoekers in huis. Zorg er dus voor dat je een Border Collie puppy al op jonge leeftijd voorzichtig socialiseert met mensen. Als hij ouder is, respecteer dan het feit dat hij het stressvol kan vinden om vreemde mensen te ontmoeten.
  • Leren omgaan met de aanwezigheid van vreemde honden.
    Buiten de bekende honden met soortgelijke kenmerken die met hen op de boerderij wonen, is het onwaarschijnlijk dat werkende Border Collies zich met andere honden moeten vermengen. Als hondeneigenaren verwachten we dat ze veel vreemde honden moeten ontmoeten is dat een verkeerde gedachte. Vaak zijn dat honden met slechte ‘hondenmanieren’: ze belagen onze Border Collie of rennen hem na waarbij hij niet de mogelijkheid heeft er vandaan te lopen. Zelfs als je Border Collie in de situatie niet agressief reageert, kan hij hierdoor wel erg gestrest raken.

Geen maatschappelijk gedrag

Veel Border Collies zullen hun boerderijen nooit verlaten, dus van oudsher hebben ze het niet nodig om met andere honden of onbekende mensen op pad te gaan. Maatschappelijke vaardigheden en flexibiliteit zijn geen kenmerken die historisch gezien belangrijk zijn geweest in de ontwikkeling van de Border Collie. Hoewel jouw Border Collie misschien niet direct uit een werklijn komt, zal hij nog steeds veel van de kenmerken hebben geërfd die door de generaties werkende Border Collies heen zijn ontstaan. Maar ook heeft hij misschien niet die kenmerken geërfd die het leven in een huishouden gemakkelijk voor hem maken.

De herder

Herders zijn de experts met Border Collies en we kunnen veel van hen leren. Het klopt dat er ook verhalen zijn van harde herders, maar velen waarderen hun Border Collies juist heel erg. Niet alleen als werkhonden, maar ook als gezinsleden.

Onder controle

Kijk eens naar een Border Collie die aan het werk is: hij koppelt steeds terug naar de herder voor instructies. Zijn impulsen om te achtervolgen en te bewegen heeft hij sterk onder controle. De herder begeleidt de hond en de hond ontwikkelt hiermee zelfcontrole. Idealiter willen we dat onze Border Collie bij ons is. Als hij bij ons incheckt om te weten wat hij moet doen, moet hij niet alleen onder controle staan waardoor er minder kans is dat hij zichzelf in de problemen brengt, maar heeft hij ook aanmoediging en geruststelling van ons nodig. Hij hoeft zich daardoor geen zorgen te maken; wij vertellen hem wat hij in elke situatie moet doen. Moedig je Border Collie aan om op je te letten voor instructies. Dat hoeft niet te moeilijk zijn; het zit namelijk al in zijn genen, wij hoeven dit alleen maar te bekrachtigen.

Rust

Let ook eens op een herder: deze zal zich altijd heel rustig gedragen en zijn hond ook rustig begeleiden. Opgewonden herders zie je gewoonweg niet. Een opgewonden herder zou een opgewonden Border Collie en gestresste schapen betekenen! Wees daarom een rustige eigenaar voor je Border Collie.

Bliksemreflexen

Denk hier eens over na als je met je Border Collie Agility of Flyball wilt gaan doen. Een goed werkende Border Collie is snel en heeft bliksemreflexen, maar zal geen over-opwinding laten zien. Leer je Border Collie op een rustige manier wat je wilt dat hij doet. Als hij het begrijpt en ervan geniet wat hij doet, zal hij zijn best doen. Hij is immers generaties lang gefokt uit Border Collies die geselecteerd zijn op hun bereidheid om als team te werken met hun handler.

Het is niet nodig dat je een Border Collie in een hysterische toestand brengt om goed te kunnen presteren. Het is slecht voor de geestelijke en fysieke gezondheid om in zo’n toestand te verkeren. Als je hond tekenen van stress vertoont of over-opgewonden raakt, vraag jezelf dan af of dit echt de beste activiteit voor hem is.

Tot slot

Wanneer een werkende Border Collie niet aan het werk is naast de herder, wordt hij op een rustige, niet prikkelrijke plek gebracht om te rusten en te herstellen om kattenkwaad te voorkomen. Dat is belangrijk om het adrenalinegehalte, die waarschijnlijk vrij hoog waren tijdens zijn werk, de kans te geven om weer tot normaal niveau te zakken.

Bij een gevoelige, alerte hond als de Border Collie, die constant wordt gebombardeerd met informatie uit zijn omgeving is het heel belangrijk dat hij voldoende mogelijkheden krijgt om op een veilige, niet prikkelrijke plaatst uit te rusten en te ontspannen.

Denk als de Border Collies, denk als de werkende schaapshonden. Maximaliseer hun sterke punten, en begrijp en respecteer hun zwakheden.

Bronnen:
McCulloch, John Herries (1952). Border Collie studies. ISBN 978-1-85829-066-9.
Sue Kinchin, The Border Collie Trust GB (geraadpleegd op 16-08-2021)